Εικόνα για το πρόγραμμα διαρκούς δράσης του NOESI.gr με τίτλο 'Κατοικίες'.
Εικασικό που απεικονίζει τρία άτομα διαφορετικού χρώματος μέσα σε κύκλους που ακουμπούν ο ένας τον άλλο και εσωκλείονται σε έναν ακόμη μεγαλύτερο κύκλο που τους πλαισιώνει με δύο βέλη που δίνονυν την αίσθηση ότι ο κύκλος θα κλείσει, ως πλαίσιο.

Η πλήρης Έκθεση, έκτασης 30 σελίδων, είναι διαθέσιμη online εδώ κατόπιν παραγγελίας. 

Απευθύνεται σε όσους θέλουν να εμβαθύνουν στο τοπίο των Στεγαστικών Μονάδων για άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα και να μελετήσουν προτάσεις για την αντιμετώπιση του χάσματος μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης των θέσεων (κλινών) για δυνητικούς ωφελούμενους. 

Η άδεια χρήσης της Έκθεσης είναι Creative Commons Διανο­μή 4.0 Διεθνές — Αναφορά Δημιουργού – Παρόμοια Διανομή (CC BY-SA 4.0), που επιτρέπει τη χρήση της, με αναγνώριση του δημιουργού και την προϋπόθεση ότι τα έργα, που βασίζονται σε αυτή, θα φέρουν την ίδια άδεια.

Αντίγραφο της πλήρους Έκθεσης και των πηγών της, μπορείτε να παραγγείλετε εδώ,  μέσω του Αρχείου Συνεργατικών Ομάδων του NOESI.GR. 

✅ Δες την Έκθεση
Εικόνα για τον Οδηγό υπηρεσιών Pronoise.org courtesy of Coco-Mat Greece για το NOESi.gr.

Η Έκθεση αποτυπώνει την τρέχουσα κατάσταση αυτών των στεγαστικών δομών (ΣΥΔ & ΜΨΑ), βασιζόμενη σε πρωτογενή δεδομένα από την πανελλαδική χαρτογράφηση του τομέα της αναπηρίας από το NOESI.GR για την περίοδο 2015-2024.[1] Παράλληλα, για τη διασταύρωση και την περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων, αξιοποιήθηκε πληθώρα δευτερογενών πηγών, με στοιχεία και αναφορές από επίσημες εκθέσεις κρατικών και θεσμικών φορέων, επιστημονικές δημοσιεύσεις και διαθέσιμα στοιχεία από Εθνικές Αρχές της Ελλάδας όσο και άλλων χωρών.[2]

Νέο NOESI.GR (Unapei Pictogram)
Druplicon ενορχηστρωτής του Οδηγού υπηρεσιών.
  • Στην Ελλάδα λειτουργούν τουλάχιστον 431 δομές ΣΥΔ & ΜΨΑ, με δυναμικότητα 2.923 θέσεων. 
  • Oι ΣΥΔ - Διαμερίσματα έχουν περίπου 5,15 άτομα ανά διαμέρισμα, τιμή μεγαλύτερη από το επιτρεπόμενο όριο των τεσσάρων (4) ενοίκων ανά διαμέριμα, αλλά σε σύγκλιση με τον στόχο για μικρές - ευέλικτες Μονάδες. 
  • Oι ΜΨΑ - Οικοτροφεία, με την πάροδο των χρόνων, εμφανίζουν μειούμενη μέση δυναμικότητα, με έως και 8,71 άτομα ανά Οικοτροφείο, αρκετά χαμηλότερη από άλλες που "πιάνουν" ταβάνι με δεκαπέντε (15) άτομα, ακόμη και με υπερπλήρωση κάποιων Μονάδων. 
  • Χρονολογικά, oι περίοδοι 2000-2004 και 2005-2009 χαρακτηρίζονται σημαντικά από την ίδρυση ΜΨΑ - Οικοτροφείων. Αργότερα, η περίοδος 2010-2014 παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη αύξηση στην ίδρυση ΣΥΔ - Διαμερισμάτων και ΣΥΔ - Οικοτροφείων όπως και ΜΨΑ - Προστατευόμενων Διαμερισμάτων, η οποία διατρέχει και το 2015-2019. Πιο πρόσφατα, την περίοδο 2020-2024, παρατηρείται δυναμικότερη τάση ίδρυσης ΣΥΔ (Διαμερισμάτων & Οικοτροφείων), με αξιοσημείωτη αύξηση στις Περιφερειακές. Ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας και Αττικής (πλην της ΠΕ Πειραιών & Νήσων), ενώ ο ρυθμός ίδρυσης νέων ΜΨΑ - Οικοτροφείων φαίνεται να μειώνεται σημαντικά. Παρά τη θετική αυτή τάση, οι διαθέσιμες δομές δεν αντιστοιχούν στις παραγματικές ανάγκες του πληθυσμού των ΑμεΑ. 
  • Το 2022, ο υψηλότερος αριθμός κλινών σε δομές μακροχρόνιας φροντίδας καταγράφηκε στην Ολλανδία (1.420 ανά 100.000 κατοίκους). Ακολουθούν η Σουηδία (1.259) και το Βέλγιο (1.299). Στις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ, για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, ο αριθμός των κλινών ξεπερνούσε τους 600 ανά 100.000 κατοίκους. Αντίθετα, η Ελλάδα και η Βουλγαρία κατέγραψαν τους χαμηλότερους αριθμούς, με 26 και 25 κλίνες ανά 100.000 κατοίκους αντίστοιχα. Τέλος, κατά την τελευταία δεκαετία, πανευρωπαϊκά καταγράφεται αύξηση 29% στην ιδρυματική διαβίωση για ενήλικες με αναπηρία, αναδεικνύοντας ότι η πρόοδος της αποϊδρυματοποίησης είναι πιο εμφανείς για τα παιδιά. 
Συγκεκριμένα το 2020, με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω που ανέφερε κάποια αναπηρία ή μακροχρόνιο πρόβλημα υγείας, που περιορίζει τις δραστηριότητές του, ανερχόταν σε 17.7%. Αυτό αντιστοιχούσε σε 1.645.117 άτομα. Από αυτά, ένα σημαντικό ποσοστό, συγκεκριμένα 8.7% του πληθυσμού 16 ετών και άνω, ή 809.942 άτομα, ανέφερε σοβαρή αναπηρία ή σοβαρό περιορισμό δραστηριότητας. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική δυναμικότητα των Στεγαστικών Μονάδων, που εξετάστηκαν στην παρούσα έκθεση, η οποία ανέρχεται σε 2.923 θέσεις, γίνεται αμέσως αντιληπτό το τεράστιο (συσσωρευμένο) χάσμα μεταξύ της προσφοράς και της (δυνητικής) ζήτησης.
Φωτογραφία Άγγελο Κουτουμάνου, Κοινωνικού Λειτουργού, και της Amazing Grace, a Golden Retriever feat. a Golden Heart.
Εικόνα που απεικονίζει τη λέξη Κοινωνική Εργασία στα αγγλικά.

Ακόμη και αν ένα μικρό ποσοστό του συνολικού πληθυσμού ΑμεΑ χρήζει υποστηριζόμενης διαβίωσης, ο αριθμός των διαθέσιμων θέσεων παραμένει εξαιρετικά περιορισμένος. Αυτό επιβεβαιώνει τις ανησυχίες, όπως του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και των ίδιων των παρόχων υπηρεσιών και των οικογενειών των δυνητικών δικαιούχων, για μεγάλες λίστες αναμονής και έλλειψη κατάλληλων δομών. Αυτό το συσσωρευμένο χάσμα δεν αποτελεί απλώς ένα στατιστικό στοιχείο, αλλά την κεντρική διαπίστωση, που διατρέχει την παρούσα Έκθεση, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για πολιτική δράση. 

💬 Η πρόοδος από την αποϊδρυματοποίηση προς την κοινοτική φροντίδα, αν και υπαρκτή, είναι αργή και κατακερματισμένη, με την πρακτική εφαρμογή των πολιτικών να υστερεί έναντι των προθέσεων.

Με τη συνέχιση της πρωτοβουλίας μας για χαρτογράφηση των υπηρεσιών για ΑμεΑ και τη διάθεση στο ευρύ κοινό της μεγαλύτερης πλατφόρμας αναζήτησης παρόχων, μέσω του Οδηγού PRONOISE.ORG, επιχειρούμε να καλύψουμε τον κατακερματισμό της κοινωνικής φροντίδας, έως ότου δημιουργηθούν κατάλληλα εργαλεία για ανάπτυξη νέων δομών - εξασφάλιση προδιαγραφών και ποιότητας - στρατηγικό σχεδιασμό βάσει αναγκών του πληθυσμού, στο πλαίσιο της σύγχρονης αντίληψης για την αναπηρία.

Άγγελος Κουτουμάνος, Κοινωνικός Λειτουργός 

◉ Ιδρυτής - Εκδότης NOESI.GR 

Εξώφυλλο του Οδηγού υπηρεσιών με τον διακριτικό τίτλο 'Προνόησε' από το NOESI.gr.
Εικόνα από τα "βιβλία" του NOESI.GR για τον Κοινωνικό Αντίκτυπο.
Στην Έκθεση καταγράφονται πολυεπίπεδες και αλληλένδετες προκλήσεις:
  • Χρηματοδότηση.
  • Στελέχωση. 
  • Ποιότητα Υπηρεσιών. 
  • Γραφειοκρατία. 
  • Κοινωνική Ενσωμάτωση. 
  • Πρόσβαση σε Υπηρεσίες.
  • Ενημέρωση Διαθεσιμότητας Δομών. 
  • Αγωνία Οικογενειών.
Παρουσιάζονται αναλυτικότερα, οι ακόλουθες κατευθύνσεις πολιτικής:
  • Εξορθολογισμός και Ενίσχυση Χρηματοδότησης. 
  • Βελτίωση Θεσμικού Πλαισίου.
  • Επένδυση στο Ανθρώπινο Δυναμικό.
  • Θέσπιση και Εφαρμογή Ενιαίων Προτύπων Ποιότητας.
  • Επιτάχυνση Αποϊδρυματοποίησης.
  • Ενίσχυση Κοινοτικής Φροντίδας. 
  • Απλούστευση Γραφειοκρατικών Διαδικασιών. 
  • Ενίσχυση Διοικητικής Συνεργασίας και Συντονισμού. 
  • Δημιουργία Εθνικού Μητρώου και Πληροφοριακού Συστήματος. 
  • Εκστρατείες Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης. 

◉  Η πλήρης Έκθεση, έκτασης 30 σελίδων, είναι διαθέσιμη online εδώ κατόπιν παραγγελίας. 

◉ Αντίγραφο της πλήρους Έκθεσης και των πηγών της, μπορείτε να παραγγείλετε εδώ,  μέσω του Αρχείου Συνεργατικών Ομάδων του NOESI.GR, ή μέσω E-mail από τη σελίδα επικοινωνίας.

Περιεχόμενα Έκθεσης

1. Θεσμικό Πλαίσιο και Τυπολογία Δομών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης και Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης
1.1. Επισκόπηση Νομοθετικού Πλαισίου 
1.2. Ορισμοί και Τυπολογία Δομών 
2. Πανελλαδική Καταγραφή και Γεωγραφική Κατανομή των ΣΥΔ και ΜΨΑ
3. Δυναμικότητα και Ωφελούμενοι των Δομών
4. Χρονολογική Εξέλιξη Ίδρυσης των Δομών
5. Κάλυψη Αναγκών και Διαθεσιμότητα Θέσεων
6. Σύγκριση Ωφελουμένων με τον Συνολικό Πληθυσμό Ενηλίκων ΑμεΑ
7. Κύριες Προκλήσεις που Αντιμετωπίζουν οι ΣΥΔ και ΜΨΑ
7.1. Χρηματοδότηση και Βιωσιμότητα
7.2. Στελέχωση 
7.3. Ποιότητα Υπηρεσιών και Προδιαγραφές Λειτουργίας 
7.4. Γραφειοκρατία και Διαδικασίες Αδειοδότησης 
7.5. Κοινωνική Ενσωμάτωση και Αποϊδρυματοποίηση 
7.6. Προσβασιμότητα και Ενημέρωση 
8. Συμπεράσματα και Προοπτικές 
9. Προτάσεις Πολιτικής
10. Πηγές - Περαιτέρω Μελέτη

Άδεια χρήσης

[1] Η άδεια του παρόντος έργου (Έκθεσης) είναι Creative Commons — Αναφορά Δημιουργού — Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές (CC BY-SA 4.0). Η άδεια αυτή επιτρέπει στους άλλους να τροποποιούν το έργο αυτό και να το αναμιγνύουν με άλλα, εφόσον αποδίδουν την αναγνώριση στην πηγή και τον/τη δημιουργό (Credit) και υπαγάγουν τα νέα έργα τους στους ίδιους όρους. Όλα τα νέα (παράγωγα) έργα που βασίζονται σε αυτό το έργο θα φέρουν την ίδια άδεια. 

Η άδεια χρήσης του Οδηγού διαταραχών του NOESI.gr είναι CC BY-SA 4.0).

Μπορείτε:

  • Να μοιραστείτε — αντιγράψετε και αναδιανέμετε το υλικό με κάθε μέσο και τρόπο, εκτός της ανάρτησης στο διαδίκτυο αντιγράφου της Έκθεσης, που απαγορεύεται ρητά.
  • Να προσαρμόσετε — αναμείξετε, τροποποιήσετε και δημιουργήσετε πάνω στο υλικό για κάθε σκοπό, ακόμα και εμπορικό.

Ο αδειοδότης μπορεί να ανακαλέσει αυτές τις ελευθερίες, αν δεν ακολουθείτε τους όρους της άδειας.

Μεθοδολογία

Δευτερογενή Δεδομένα Έκθεσης

[2] Πρόκειται για διάφορα ΦΕΚ όπως: Ν. 2716/1999: Εκσυγχρονισμός Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, ή πηγές όπως: Άδεια Ίδρυσης και Λειτουργίας Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, αλλά και Εκθέσεις / Εθνικά Σχέδια Δράσης, όπως: 

Πρωτογενή Δεδομένα Έκθεσης

[3] Τα πρωτογενή δεδομένα από τη χαρτογράφηση φορέων και δομών για ΑμεΑ, που λειτουργούν πανελλαδικά, αφορούν την περίοδο 2015-2024. Συλλέγονται και διατηρούνται από το NOESI.GR. Παρότι τα δεδομένα επικαιροποιούνται διαρκώς και περαιτέρω δεδομένα είναι διαθέσιμα έως σήμερα, για την Έκθεση αξιοποιήθηκαν δεδομένα διαθέσιμα έως την 6η Δεκεμβρίου /2024. Τι είναι η χαρτογράφηση του τομέα της αναπηρίας; [Ανακτήθηκε 2α Ιουνίου 2025]

Τα πρωτογενή δεδομένα της χαρτογράφησης του NOESI.GR είναι διαθέσιμα για τις ακόλουθες χρήσεις: 

 (α) για τις ανάγκες αντιστοίχησης των υπηρεσιών στις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού, ανά Περιφέρεια της Ελλάδας ή σε επίπεδο Δήμων, 

 (β) για την κάλυψη των κενών στη γεωγραφική διασπορά των υπηρεσιών ή την αποφυγή επικαλύψεων, κατά την αξιολόγηση των μελετών σκοπιμότητας ίδρυσης νέων υπηρεσιών, σε προγράμματα όπου αξιοποιούνται τοπικοί, εθνικοί ή ευρωπαϊκοί πόροι.

 (γ) για την επιλογή προγραμμάτων προς χρηματοδότηση / υποστήριξη μέσω ιδιωτών, επιχειρήσεων και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, 

 (δ) για την αναζήτηση καλών πρακτικών στις παρεχόμενες υπηρεσίες και, τέλος, αλλά πολύ σημαντικό,

 (ε) για τη ενίσχυση της ανάπτυξης συνεργειών μεταξύ των παρόχων (φορέων) και μεταφορά τεχνογνωσίας.

Διαθεσιμότητα στοιχείων και δεδομένων

  • Για θεσμικούς φορείς στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα πρωτογενή δεδομένα της χαρτογράφησης είναι διαθέσιμα, συνολικά ή μέρος τους, κατόπιν αιτήματος. 

  • Για τους πολίτες, το πιο σημαντικό μέρος από τα δεδομένα της χαρτογράφησης, προσφέρονται στην πλατφόρμα www.pronoise.org? ως μηχανή αναζήτησης υπηρεσιών, ενώ οι δευτερογενείς πηγές, που αξιοποιήθηαν σε αυτή την Έκθεση, είναι επίσης διαθέσιμες στην πλατφόρμα των Συνεργατικών Ομάδων? του NOESI.GR στο Αρχείο Ψηφιακής Αλληλεγγύης?.